تاریخچه وزارت
ساحات منابع فرهنگی در سرتاسر افغانستان نشان دهنده آن است که شیوه‌های معدنکاری در افغانستان برای هزاران سال جزو فرهنگ این منطقه بوده است ومردمان این مرزوبوم از چندین سال بدینسو در استخراج معادن رول موثری را بازی نمود اند، آثار ساخته شده از سنگ لاجورد که به ۴۵۰۰ سال پیش ارتباط می‌گیرد، در زمان کشف بین النهرین بوجود آمده است. ناگفته نباید گذاشت که ظواهر لاجورد در این نیمکره تنها در افغانستان وجود دارد. طبیعتا در طی این مدت روند استخراج معادن مبتنی بر آزمایش کشف سطحی بوده نه به شکل زیرزمینی بجز ذخایر طلا، نقره، مس، یاقوت، زمرد و سنگهای دارای فلز.
در اوایل سال ۱۸۴۱ میلادی، نظامیان بریتانیائی جستجو نموده‌اند تا منابع معدنی صادراتی را به عنوان تجارت که برای محصولات صنعتی انگلستان قابل استفاده قرار می‌گرفت، دریافت کنند. ولی در سال ۱۸۸۸ میلادی، طرح جدید سیستماتیک مواد معدنی توسط سروی جیولوجی به عنوان برخی از فعالیت‌های آن کشور، آغاز گردید.
اسنادی که در سال ۱۸۹۰ میلادی توسط جیولوجستان کشور بریتانیا تهیه گردیده، نشان دهنده آن است که معدن بزرگ آهن حاجی گک ولایت بامیان یکی از غنی ترین ذخایر معدنی در افغانستان در حال حاضر محسوب می‌گردد.
در سال ۱۹۱۹م برای اولین بار هیأت روسی برای اجرای کار بالای منابع معدنی، وارد کابل شدند وهم چنان. درسال ۱۹۲۰ زمین شناسان آمریکایی در امور سروی مواد معدنی در افغانستان اشتراک ورزیدند.که در سال ۱۹۳۷، افغانستان جواز فعالیت به کمپنی اکتشافی داخلی – نیویارک جهت اکتشاف ذخایر نفت در سراسر کشور را، اعطا نمود، اما به دلیل آغاز درگیری قریب الوقع جنگ جهانی دوم، کمپنی نامبرده بعد از یک سال از امتیاز خویش عقب نشینی نمود.
بعد از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۵۰ فعالیت‌های اکتشافی یک بار دیگر در توافق با کشور فرانسه و تحقیقات بالای ذغال سنگ در جنوب افغانستان توسط آلمانی‌ها ادامه یافت، که در سال ۱۹۵۴ توسط جیولوجستان سویدنی این تحقیقات انجام گردید.
در سال ۱۹۵۸ کمک های خارجی از سوی اتحاد جماهیر شوروی در حال اجرا قرار داشت، و دولت جمهوری چک در روند تهیه کمک ها توسط متخصصین روسی، نیز سهم داشتند. در طی دهه ۱۹۶۰، فعالیت‌های اکتشافی و نقشه برداری در جنوب افغانستان به جرمن‌ها، فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها سپرده شد، درحالی که اتحاد جماهیر شوروی در شمال افغانسان تمرکز داشتن، وتاسال 1970با دخالت فرانسه مواجه میشدند وسروی هیا مقدماتی شرکت نفت توتال در حوضه کـتواز افغانستان ، ادامه داشت.
بعد از کودتای سردار محمد داوودخان در سال ۱۹۷۳ میلادی، نفوذ شوروی افزایش یافت وحضور متخصصین غرب کمرنگ شد، تحقیقات گسترده‌ای مواد معدنی در دوران روس ها انجام شد و این پتانسیل بزرگ برای انکشاف مواد معدنی در افغانستان ممکن برخی از انگیزه‌های حمله روس ها بر افغانستان در سال ۱۹۷۹ میلادی باشد. نا گفته نباید گذاشت که این ذخایر چه از طریق انتقال از افغانستان و یا در دوران جنگ افغانستان و شوروی تخریب گردیده است، تنها سرنخ از این تحقیقات باقی مانده است.
در دوران اشغال شوروی رشد قابل ملاحظه‌ای در اکتشاف و توسعه ساحات گازدار شبرغان و دو حوزه دیگر، ملاحظه گردیده است؛ تحقیقات و حفاری منابع ذغال سنگ، برمه کاری محدود ذخیره آهن حاجیگک و حفاری و طرح اکتشاف منابع در ساحه معدن مس عینک صورت گرفته، ولی هرگز به حدی که بالای آنها فعالیت‌های تجارتی صورت گیرد، نرسیده است.
بسیاری از معلومات باقی مانده در مورد این ذخایر و یا ساحاتی که کمتر اکتشاف یافته‌اند، توسط کارمندان وزارت معادن در دوران بی ثباتی (۱۹۷۹ تا ۲۰۰۱) در محلات دور نگهداری گردیده است، که بعد از تامین امنیت در منطقه توسط نیروهای بین المللی در سال ۲۰۰۲، دوباره برگردانده شد.
پس از آن، تجدید فعالیت‌ها در مورد شناسایی و بهره برداری از منابع معدنی افغانستان به صورت جدی آغاز گردیده و تشخیص شود که امور معدنکاری نقش حیاتی را در ثبات اقتصادی درازمدت افغانستان خواهد داشت. برای انجام این کار پیش بینی گردیده، که رشد سریع در بهره برداری واستخراج منرالها لازم است و در ضمن دولت افغانستان تشخیص می نماید که روش و سیاست ملکیت دولتی (ملی سازی) دوران اتحاد شوروی از لحاظ اقتصادی موثر و یا پایدار نبود.
در نتیجه، دولت افغانستان ساختار وزارت معادن منحیث مالک و تولید کننده معادن بسوی نقش بهتربه عنوان طرح کننده پالیسی و جهت انکشاف سرمایه گذاری خصوصی بمنظور انکشاف مواد معدنی، تجدید نمود.
با در نظرداشت تطبیق این رهنمودهای جدید و اصلاح شده، بزرگترین پروژه معدنی از زمان شوری سابق در ساحه معدن مس عینک بعد از پیشنهاد داوطلبی در سال ۲۰۰۸ به کشور چین جهت استخراج سپرده شد.
در حال حاضر ارزش مجموعی منابع طبیعی افغانستان فقط می‌تواند تخمین گردد، اما یقینا ارزش آن به صدها میلیارد دالر می‌رسد. اکتشاف سیستماتیک و عصری برای اولین بار بعد از خروج اتحاد جماهیر شوروی (۲۵ سال قبل)، بوجود آمده است.
روش و سیاست جدید وزارت معادن جهت زمینه سازی سرمایه گذاری خصوصی و گسترش علاقمندی سرمایه گذاران در سکتور منرالها با در نظرداشت منافع ملی افغانستان تصویب و در حال تطبیق میباشد. در ضمن حفاظت و تامین امنیت برای شرکت‌ها و کمپنی‌های سرمایه‌گذاری که تمایل همکاری به افغانستان را دارند تا آن را بسوی یک جامعه مدرن، عصری، پایدار و توانا انتقال دهد مسولیت دولت افغانستان میباشد.